Het Hoge Noorden

De weken vliegen weer voorbij en mijn leven lijkt van reisjes en uitstapjes aan elkaar te hangen. Dat lijkt niet alleen zo, maar dat is ook zo. Na het ski orienteringweekend in Mora, waren er het weekend daarna weer Ski O wedstrijden in Leksand waar ik natuurlijk van de partij wilde zijn. Helaas was daar geen luxe camping zoals in Mora, maar kon ik met mijn busje op de parkeerplaats van de orienteringsclub overnachten. 

Gelukkig was ik zo verstandig – dat komt niet zoveel voor, maar het was een toevalstreffer dat dat dit keer wel spontaan gebeurde – om alleen op zaterdagavond te overnachten. Toen ik zaterdagochtend aankwam was het vrij fris. Volgens een van de deelnemers was het ’s nachts  -20 graden geweest. Er liepen deelnemers met tape beplakte gezichten tegen de kou rond. Helaas was er niet zoveel sneeuw en was de sneeuw die er was verijsd, waardoor het een gladde ijzige boel was met het ski oriënteren. Terwijl de meeste Zweedse deelnemers behendig kris kras door het bos over smalle steile paadjes zigzaggend tussen de bomen naar beneden suisden, deed ik regelmatig mijn ski’s uit om veilig beneden te komen zonder bomen te raken. Zo behendig als zij zijn, zal ik waarschijnlijk helaas nooit worden…

Zaterdagavond wilde ik een maaltijdje koken op mijn gasfornuis. De gasfles stond in mijn- toen nog relatief warme- bus. Toen ik buiten ging koken ging het gas tot mijn verrassing meteen aan. Maar mijn vreugde duurde niet lang: hij begon al snel te haperen. Als ik de gasfles schudde deed hij het weer eventjes. Net toen het eten klaar was, hield hij er vanwege de kou helemaal mee op.

Ik dacht ‘als ik bij -20 graden comfortabel buiten kan slapen, dan is slapen in mijn bus bij die temperatuur zeker warmer’. Tja…dat was een leuke gedachte, maar dat was verre van de werkelijkheid. Ik dacht goed voorbereid te zijn met 2 dekenslaapzaken (oude (dus niet warm weet ik nu) vanuit de boot van mijn ouders) en als ‘topping’ nog een fleece slaapzak. Deze combinatie van slaapzakken was nog niet half zo warm als mijn donzen wintermummy slaapzak. Mijn autoramen waren dichtgevroren, dus ik kon mijn ramen niet open zetten ter ventilatie. Ook mijn schuifdeur zat vastgevroren. 

’s Nachts heb ik geweten dat het koud was… Zelfs met mijn warme winterjas aan was het nog niet echt heel aangenaam. ’s Ochtends hingen de ijskristallen aan de metalen ogen van mijn bus. Een beetje ventilatie in mijn bus had het waarschijnlijk minder koud gemaakt. Maar ach, het was weer een wijze les. Als het buiten heel koud is, is het wel fijn om af en toe even een kacheltje aan te kunnen doen. Nu had ik bevroren water, bevroren tandpasta en een stugge bevroren broek die lastig aan te trekken was. Na de wedstrijd op zondag was het tijd om – na een bezoekje aan Leksands knäckebröd fabriek- naar huis te rijden.

Op school hebben we de afgelopen weken veel met onze handen gewerkt. Zo hebben we een week gevilt. De ongekaarde wol moesten we eerst kaarden (met een speciale kaard bord) zodat we daarna de wol konden gaan vilten.  Omdat onze juf dinsdagmiddag les moest geven aan een andere klas, vroeg zij mij of ik de viltles aan onze klas wilde over nemen (ze wist dat ik zelf ook vilt workshops geef). Dat was best leuk. Na een week waren er mooie dingen gemaakt: warme wollen binnenschoenen en hoeden. Ik had zelf warme zooltjes voor in mijn skiscchoenen gemaakt. Verder een zitlap om warme billen te houden tijdens onze winterreisjes en moffen voor op mijn fiets zodat ik (als het nog een keer heel koud wordt) warme handen op de fiets heb.

Daarnaast waren er ook allerdaagse dingen die er moesten gebeuren: er was een heel klein stukje van mijn kies afgebroken dus ik ben naar de tandarts gegaan. Blijkbaar was het een heel klein stukje, want de tandarts wilde er eerst niets aan doen. Maar omdat het toch raar bleef voelen, heeft ze het toch opgelapt. 

Verder moest mijn auto ook naar de bilprovning (de Zweedse APK). Dat stelde vergeleken met Nederland niets voor: ik stond 20 minuten later weer buiten met een auto die weer voor 14 maanden is goedgekeurd.

Voor coronatijd ging de school elk jaar naar Jokkmokk tijdens Jokkmokk marknad, dat gecombineerd werd met een winterreis. Helaas stond dat dit jaar niet op het schoolprogramma en was er, tot teleurstelling van velen, een losse winterreis gepland. Omdat het ons toch leuk leek om te gaan, hebben we het met school geregeld dat we hier tijd voor vrij kregen en bijna een week op pad konden gaan.

Dit jaar werd de markt (na 2 jaar niet te zijn geweest vanwege corona) voor de 418^e keer georganiseerd. De markt is een belangrijke samenkomst voor Sami (de inheemse bevolking van Lapland), maar nu is het ook een belangrijke trekpleister voor toeristen uit Zweden en daarbuiten. Naast dat het me wel leuk leek om de markt eens te zien, had ik vooral veel zin om mijn houten ski’s verder te testen. 

En zo vertrokken we, bepakt en bezakt met houten ski’s en grote rugzakken met zijn dertienen per trein naar het hoge Noorden. De ski’s moesten ingepakt mee worden genomen (begrijpelijk met die vieze plakkerige teer op onze ski’s). Omdat de meesten geen skihoes hadden, werden de ski’s in plastic vuilniszakken of in lakens vervoerd. Als je niet zou weten wat er in zat, zou je denken dat we lijken of andere mysterieuze goederen aan het vervoeren waren. Ik had wel een skihoes om mijn ski’s heen gedaan, maar die was niet lang genoeg voor mijn houten ski’s van 2,25 meter lang, dus stak er nog een deel met plastic zak uit. 

In Gävle stapten we rond middernacht over op de nachttrein, dat was proppen met de zeer beperkte bagage ruimte in de trein terwijl coupé genoten al lagen te slapen. De volgende dag stapten we in Boden over op de bus naar Jokkmokk, en was ons schoolreisje-gevoel helemaal compleet: achterin de bus was het feest met zelf meegebrachte muziek.

Voor de meesten was dit de eerste keer dat ze zo ver naar het noorden reisden. Toen ze mij vroegen of ik al eerder zo noordelijk geweest was, mijn antwoord ‘ja, diverse keren’. Ik vertelde dat ik ook een keer in Kirkenes was geweest voor mijn werk tijdens de berging van de Russische onderzeeër Kursk. Ze stonden me glazig aan te kijken en wisten niet wat de Kursk was. Opeens besefte ik me dat een aantal van hen nog niet eens geboren waren toen de Kursk naar de bodem van de zee zonk. Zo werd ik met mijn neus op de feiten gedrukt dat ik toch echt een stuk ouder ben dan mijn klasgenoten…

Overigens was van het leeftijdsverschil qua energieniveau tijdens de week niet veel te merken: ik stond als enige veel te vroeg op en was vaak al tussen 8 uur en half 9 op pad op mijn houten ski’s voor een tocht door de witte sneeuw. Als ik aan het einde van de ochtend terug kwam, waren de meesten net klaar met hun ontbijtje…Het was een super week in Jokkmokk, waar ik vooral veel geskied heb door diepe sneeuw en, soms ook in de extreme kou. Het was gaaf om te ervaren dat de houten ski’s toch nog verrassend goed glijden.

In Jokkmokk sliepen we in de kantine van de manage en hadden vanuit onze zaal uitzicht op de rijbak waar af en toe een paard met zijn ruiter zijn kunsten kwam vertonen.

Uiteraard heb ik over de Jokkmokk markt gestruind, waar vooral veel rendierenvelletjes maar ook andere dierenvellen, warme handschoenen, handgemaakte Sami produkten en etenswaren werden verkocht. Vooral de felgekleurde handgemaakte Sami produkten die de kunstenaars veelal in scholen verkochten waren leuk om te zien. De markt buiten was braderie-achtig en vond ik niet bijzonder speciaal.

Verder heb ik tijdens de Jokkmokk marknad een aantal lezingen gevolgd (die me interessant leken maar die dat uiteindelijk niet bleken te zijn). Een lezing van 2 uur was een verdiepingsavond over rendieren. Mijn verwachting was dat het zou gaan over hoe rendieren leven,  hoe oud ze worden en dat soort dingen, hoeveel rendieren er zijn etc.. Tot mijn verrassing werden twee van de vijf presentaties in het Noors gegeven, en gingen die over het DNA van de rendieren. Toen er complexe plaatjes werden getoond over de DNA moleculen van rendierpopulaties in Noorwegen, Zweden en Finland haakte ik af, maar bleef ik nog wel braaf twee uur quasi geïnteresseerd in de zaal zitten.

Omdat ik nog niet genoeg hobby’s heb, heb ik in Jokkmokk een Sami bandweefkit gekocht, zodat ik zelf een Sami band kan weven. Dat was leuk om te doen (en te snel klaar), waardoor ik een complexere weeftool kocht voor de iets gevorderde wever. Overmoedig als ik was, besloot ik een van de breedste banden te weven. Dat was iets te hoog gegrepen, want al snel zat al het draad in de knoop. Inmiddels is het weer ontward, en ben ik bezig met de laatste loodjes van de band.

In Jokkmokk is een mooi museum: Ájtte – het zweedse berg en Samen museum, wat zeker de moeite waard is om te bezoeken. Er was een cabine waarin je als een vogel over Lapland kon vliegen. Tot mijn verrassing landde ik ook nog op een verlaten plek waar ik 22 jaar geleden nog een wandeltocht heb gemaakt. Verder was er in het museum van alles te zien en te lezen over de Sami (de inheemse bevolking). De manier waarop zij als minderheden worden behandeld, deed me veel denken aan de Maori’s en Aboriginals.  

Ik had het plan om in dit blog veel meer te neer te typen – onder andere over de winterreis die ik afgelopen week gemaakt heb, maar dat komt in een volgend blog. Dit ter voorkoming dat jullie de hele dag bezig zijn om 1 blog van mij te lezen. 

Tot de volgende keer!